”Tuzağa Düşürülme Savunması”
15 Temmuz Olaylarında Tuzağa Düşürüldüğüne İnanan Rütbeli Personel, Askeri Öğrenci ve Erlerin, İstinaf, Yargıtay, Anayasa Mahkemesi ve Avrupa İnsan Hakları Mahkemesine Yapacakları İtirazlarda Kullanabileceği
“Tuzağa Düşürülme Savunması”
Genel Hususlar
Mahkemelerce yapılan yargılamanın adil olup olmadığı konusunda başvurulan en önemli düzenleme, Avrupa İnsan Hakları Sözleşmesinin “Adil Yargılanma Hakkı” başlıklı 6 ncı maddesidir. Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi ve Anayasa Mahkemesine yapılan bireysel hak ihlali başvuruları bu madde çerçevesinde incelenmektedir. Avrupa İnsan Hakları Mahkemesince 6’ıncı madde esasları kapsamında birçok içtihat geliştirilmiştir. Bunlardan birisi de “Tuzağa Düşürülme Savunması”dır. Mahkeme içtihatlarında tuzağa düşürülme ifadesiyle birlikte, polis kışkırtması ve provokatör ajan ifadeleri de kullanılmaktadır. Tuzağa düşürülme, en başından itibaren ve kesin olarak bir kişinin adil yargılanmadığı sonucunu doğuran bir kavramdır.
Tuzağa düşürülme savunması nedir?
Devlet yetkilileri, özellikle organize suçlarda veya yolsuzluk suçlarında gizli soruşturmalar veya özel teknikler kullanabilirler. Bu durum adil yargılamanın ihlal edildiği anlamına gelmez. Ancak bu yetkililer (kanımızca suç isnadına dayanak olan olaylara etki etme gücüne sahip olan her kamu personeli) gerek baskı veya hileli yönlendirmeyle, gerekse pasif kalarak ve görevini yapmayarak bir kışkırtmada bulunmuşsa ve mahkeme bunu dikkate almamışsa, bu adil yargılamayı etkiler. Buna göre tuzağa düşürülme devlet yetkililerinin, delil temin etmek ve kovuşturmayı başlatabilmek amacıyla normal şartlarda işlenmeyecek olan suçun işlenmesini sağlamak amacıyla pasif kalması, teşvikçi olması veya baskı uygulamasıdır. (Ramanauskas/Litvanya, S. 55). Bu duruma muhatap olduğunu düşünen sanığın, yargılamada bunu gündeme getirmesi ve elindeki kanıtlarla bunu ispatlamasına “Tuzağa Düşürülme Savunması” denilmektedir.
15 Temmuz Olayları ve Tuzağa Düşürülme Savunması Arasındaki Bağlantı Nedir?
Bildiğiniz gibi 15 Temmuz olaylarıyla ilgili gerek yargılama aşamasında gündeme getirilen, gerekse kısıtlı medya imkânlarıyla tartışılan soru işareti dolu birçok husus vardır. Bu kapsamda herkes kendi bireysel durumunu dikkate alarak bir hazırlık yapmalıdır. Ancak konunun daha iyi anlaşılması için birkaç örnek vermek yerinde olacaktır.
- Hava Kuvvetleri Komutanı Orgeneral Abidin Ünal Hava Harp Okulunu ziyaretinde “Biz yapan değil yaptıran olacağız”, “Komutanlara mutlak itaatin önemi” gibi 15 Temmuz için ilginç sayılabilecek bir konuşma yapıyor. Ardından yanındaki Harp Okulu komutanlarına “Akşam zaten yorulacaklar, bu çocukları yormayın!” diyor.
- Tatbikat, Terör Saldırısı veya Güvenli Bölgeye Sevk gerekçesiyle hava Harbiyeliler otobüslere bindirilmiş. Yaşanan olaylara ilişkin bilgi saat 22.30 civarında polis telsizine düşmüş. Harbiyelilerin çıkışı saat 00.07 civarı. Çıkarken polis aracı refakat ediyor, hiçbir uyarı ve engelleme ile karşılaşmıyorlar. Osmangazi köprüsüne kadar birçok polis noktasından geçiyorlar ve yine uyarı veya engelleme yok. Gün içinde zırhlı birliklerin çıkışına kum dolu kamyonlar konulurken, kurban seçilen öğrencilere bilerek müdahale edilmemiş ve adeta tuzağa doğru ilerlemişler.
- Hem askere hem de sivil halka ateş açan, kamera kayıtlarıyla tespit edilmiş kişilerin varlığı. Sakarya örneğinde olduğu gibi tatbikat veya terör alarmı gerekçesiyle mesaiye çağrılan ve olayların ortasında kalan askerler… Ve daha niceleri.
Şimdi bu ve benzeri olaylar yargılamada gündeme getirilmişse, “tuzağa düşürüldüm” denilmişse, mahkemeden tanık dinleme vb. talepte bulunulmuş ve mahkeme dikkate almamışsa adil yargılama ihlal edilmiştir. Bu kapsamda her sanığın üst mahkemelerden kararın bozulmasını talep etme ve itiraz etme hakkı bulunmaktadır.
Üst Mahkemelere Yapılacak İtirazda Nasıl Bir Yol İzlenmeli?
Tuzağa düşürülme iddiasına dair mahkemelerce yapılan inceleme “çelişmeli, titiz, kapsamlı, nihai” olmalıdır. (Baltiņš/Letonya, S.63-65). Çelişmeli yargılama bizim mevzuatımızda bulunmasa da, bu yöntemin ‘tanıkların etkili sorgulanması’ boyutunu mahkeme dikkate almaktadır. Hazırlayacağınız dilekçede aşağıdaki hususlara dikkat etmelisiniz
- Yukarıda açıkladığımız şekilde ve AİHM karar bilgisini de içerecek şekilde tuzağa düşürülme içtihadının özetini ve 15 Temmuz’da yaşanan olayla bağlantısını yazın.
- Bu iddiaların ilk derece mahkemesinde gündeme getirildiğini ve mahkemenin dikkate almadığını, iddialar üzerinde savcı ve mahkemenin yetersiz ve özensiz inceleme yaptığını veya mahkemenin bu iddiaların gündeme getirilmesine izin vermediğini vurgulayın. (Durumunuza uyan hangisiyse)
- Teixeira de Castro kararında da belirtildiği üzere, sanığın tuzağa düşürülme kışkırtması olmadan fiili gerçekleştirme olasılığı bulunmadığından, adli sicilinin temiz olduğundan, soruşturma bile geçirmediğinden, başarılarından, ödüllerinden, takdirlerinden bahsedin. (Teixeira de Castro/Portekiz, S. 37-38)
- AİHM Khudobin/Rusya kararına atıfta bulunarak tuzağa düşürülme yoluyla elde edilen tüm delillerin dosya dışında tutulması (değerlendirmeye alınmamasının) gerektiği belirtin.
- Aşağıda linki verilen kaynakları gözden geçirin ve adil yargılamayı etkileyen başka hususlar da tespit ederseniz aynı şekilde dilekçenizde bunlara yer verin.
ÜMİDİNİZİ KAYBETMEDEN, TÜM MAĞDURLAR BİRLİKTE HAREKET EDEREK ADALETİN, HAKKIN KAPISINI ISRARLA ÇALIN… NELERİ DEĞİŞTİREBİLDİĞİNİZİ GÖRECEKSİNİZ
Yararlanılacak Kaynaklar
https://www.echr.coe.int/Documents/Guide_Art_6_criminal_TUR.pdf
http://www.inhak.adalet.gov.tr/inhak_bilgi_bankasi/el_kitaplari/adil_yrglnma_korunmasi.
https://rm.coe.int/aihs-kapsam-nda-adil-yarg-lama-hakk-n-n-korunmas-tr/16808db5d4
